Dùng từ 1 hoặc 2 lá trầu, quét một ít vôi (loại vôi nhão, màu trắng hoặc màu hồng, có thể mua ở nơi bán trầu cau) vào một quả cau bổ ra làm sáu miếng nhỏ, những lúc cau hiếm có thể bổ cau làm tám. Cau tươi hoặc cau khô đều đắc dụng. Nếu cau khô thì phải ngâm nước trước khi ăn khoảng 20 phút cho mềm. Hỗn hợp trầu, cau, vôi đem cho vào miệng nhai nát. Với những người lớn tuổi, răng yếu thì cho vào ống ngoái tức ống giã trầu. Dụng cụ này có hình dáng, kích thước tương tự như cái chung uống rượu, được làm bằng đồng hoặc bằng sứ. (Thời chiến tranh, người ta thường làm ống ngoái bằng vỏ đạn đồng bằng cách cưa vỏ đạn 12,7 mm,lấy phần dưới của vỏ đạn, chiều cao khoảng 70 mm). Dùng một que bằng kim loại (gọi là cây ngoái trầu) nghiền nhỏ trầu cau ra, sau đó lùa hỗn hợp này vào miệng để nhai.

Nhai như thế, hương vị của trầu-cau-vôi sẽ làm cho người nhai trầu có cảm giác cay cay, hơi say. Khi nhai, nước bọt tiết ra hòa vào hỗn hợp trầu-cau-vôi, người nhai thường nhổ ra. Dung dịch này có màu hồng, gọi là cổ trầu. Khi nhai khoảng 30-60 phút hoặc lâu hơn nữa (tùy thói quen từng người) người nhai sẽ nhả bỏ những gì còn lại, phần này gọi là xác trầu hoặc bã trầu. Trong lúc nhai trầu, để tẩy cổ trầu và xác trầu bám vào răng, người ta có thể dùng một nhúm nhỏ thuốc lào hay thuốc lá loại thường (được gọi là thuốc xỉa) để chà răng. Động tác này gọi là xỉa thuốc. Nhúm thuốc xỉa này được ngậm bằng môi trên ở một phía của miệng để xỉa thường xuyên trong lúc nhai trầu, đến khi nào nhả bỏ bã trầu thì sẽ bỏ luôn nhúm thuốc xỉa này. Sau đó súc miệng bằng nước lã, đó là lý do những khi giỗ kỵ, ta thường thấy trên bàn cúng thường có thêm ly nước lã, gọi là "nước súc miệng", dành cho hương hồn của quý bà ăn trầu.

Nhai trầu là một thói quen của một số phụ nữ Việt Nam, thường là những người ở độ tuổi trung niên trở lên. Nó giống như thói quen hút thuốc ở nam giới. Ngoài ra, ăn trầu còn thể hiện nét văn hóa giao tiếp ở nông thôn. Các bà khi gặp nhau thì việc đầu tiên là mời nhau miếng trầu, sau đó mới hàn huyên, đàm đạo.